Vanaf negen jaar

JEUGDBOEKEN NR. 10, DECEMBER 2025

Marc ter Horst, Karst-Janneke Rogaar (ill.): Dit wil je lezen!

door Bea De Koster

10+ - In Dit wil je lezen! probeert Stan (van bijna twaalf) zijn papa en mama weer bij elkaar te brengen, maar hét grote thema van het verhaal is de wereld vol prikkels waarin we leven en waar sommige mensen – zoals Stans vader – ziek van worden. De boodschap is dus: ontprikkelen, en blijkbaar bestaan er al grote steden – zoals Grenoble en Sao Paolo – waar geen reclame of andere schreeuwerige borden meer in het straatbeeld voorkomen. In het begin gaan Stan en zijn vriendinnetje Amy als twee overijverige detectives op zoek naar het punt waarop het fout ging bij Stans vader. Ze maken zelfs een moordbord met elementen die ze met elkaar verbinden. Uiteindelijk wordt hun privéproject ingepast binnen een opdracht voor school en het ontketent een storm aan reacties.
 
Dat hele detective-gedoe is helaas wat geforceerd. Een zoektocht naar daders, verdachten en motieven in het geval van een echtscheiding is niet zo logisch, ook al volgen de hersenkronkels van kinderen nu eenmaal niet dezelfde patronen als bij volwassenen. Op een bepaald moment zegt Stans mama: ‘Als kind moet je gewoon niet altijd proberen om volwassenen te begrijpen.’ Waarop Stan denkt:
 
‘Ik was al weken met weinig anders bezig dan het rare gedrag van mijn vader en het vertrek van mijn moeder. Als ik dat nou eens losliet, zouden de gewone dingen weer belangrijk worden. Voetbal, Zelda, kattenfilmpjes, het wieltje van mijn skateboard.’
 
Tja, dat is meteen het grootste zeer van dit verhaal: kinderen die de problemen van volwassenen proberen op te lossen. Want dan moet je mechanismen en theorieën gaan uitleggen waar je nogal veel woorden voor nodig hebt. De vader van Stan neemt bijvoorbeeld alles wat op borden of verpakkingen staat letterlijk. Hij koopt dus spullen die hij niet nodig heeft (omdat de reclame zegt dat je ze niet kunt missen), gaat weg bij zijn werkgever omdat hij het niet eens is met de nieuwe bedrijfsnaam (Rijschool Perfect, dat kan gewoon niet, want niets is perfect) en durft niet meer naar de supermarkt omdat alles naar hem schreeuwt.
 
Bij die dubbelzinnigheid in taal en communicatie blijft de auteur lang hangen. Zoals bij de slogan die Stan en Amy bedenken: niet STOP LEUGENS IN RECLAME maar NEE TEGEN LEUGENS IN RECLAME, want die eerste slogan kun je lezen als: stop er leugens in. Volgt een halve les over synoniemen en homoniemen en de mogelijkheid om iets letterlijk of figuurlijk te interpreteren. Tijdens een interview voor hun werkstuk legt een professor uit waarom kinderen minder last hebben van de gebiedende wijs in reclame. ‘Ik bedoel: jullie hebben weerstand omdat jullie het meer gewend zijn. Maar volwassenen vanaf een jaar of veertig zijn daar niet mee opgegroeid. Bovendien hebben mensen van oudere generaties vaak een autoritaire opvoeding gehad en zijn ze meer gewend te doen wat er van hen gevraagd wordt. Dan zou het weleens kunnen zijn dat ze extra vatbaar zijn. Zeker als ze op het spectrum zitten.’ ‘Op het Spectrum? Is dat een school?’ vroeg Amy.’ Terwijl het woord autistisch vervolgens in één zinnetje wordt afgehaspeld. Kortom, op sommige momenten komen volwassen lezers meer aan hun trekken dan kinderen.
 
Ondanks al het voorgaande blijft het verhaal voldoende spannend en vooral naar het einde toe meeslepend. Van bij de eerste bladzij zit je in het hoofd van Stan die de lezer rechtstreeks aanspreekt. Dat doet hij eigenlijk maar een paar keer, maar samen met de vlotte vertelstijl is het genoeg om de lezer er toch wel bij te betrekken. De grapjes en situatiehumor zitten heel natuurlijk en organisch ingebed in het verhaal. De taal is vaak erg Noord-Nederlands gekleurd, maar wel helder en zuiver, met af en toe erg mooie en beeldende vergelijkingen die een kind van bijna twaalf zou kunnen bedenken. Zoals deze:
 
‘Al die tijd bungelde het theezakje in mama’s hand boven de theepot, alsof ik mama op pauze had gezet toen ze het eruit haalde. Pas toen ik klaar was, ging ze weer op play en legde ze het theezakje op een schoteltje.’
 
Er blijft dus nog genoeg over om van te genieten.
 
Marc ter Horst, Karst-Janneke Rogaar: Dit wil je lezen!, Gottmer, Haarlem 2025, 144 p. : ill. ISBN 9789025781583. Distributie L&m Books

deze pagina printen of opslaan