Uitgeverij Karaat bouwt voort aan een bescheiden, maar
boeiend fonds waarin vooral Italiaanse en Latijns-Amerikaanse auteurs een
onderkomen hebben gevonden. Zopas verscheen een bundel van de Mexicaanse
dichter Luis Felipe Fabre. De bundel oogt in alle opzichten bijzonder
eigentijds. Hij bouwt voort op een aantal bekende elementen uit het
postmodernisme: de aaneenschakeling van fragmenten, de referenties aan de
populaire cultuur, de ironische en soms ronduit theatrale retoriek van het
dichterlijke ik, de onverwachte stijlbreuken, de videoclipachtige opbouw van
heel wat teksten.
Tegelijk echter wordt dat spel van
de taal niet vrijblijvend gehanteerd maar dient het om een kritische kijk op de
werkelijkheid tot stand te brengen. Het besef dat een rechtlijnige kritiek niet
meer van deze tijd heeft, noodzaakt de dichter ertoe om allerlei groteske en
soms fantastische elementen in zijn teksten te integreren. Ook de opbouw van de
bundel is in dit opzicht typeren. In plaats van de gebruikelijke indeling in
ernstige cycli wordt de lezer meegenomen in een soort van televisieuitzending,
beginnend met een paar trailers (aankondigingen van films-in-wording) en eindigend
met een heus ‘reclameblok’.
Tussendoor heeft hij
kennisgemaakt met een reportage over meisjes, maar ook met beschouwingen over
‘kunstige gebeurtenissen’, evenwel afgewisseld met berichten over een
‘zombiecatastrofe’ en ‘monsters’. Kortom, hoge en lage cultuur worden
moeiteloos met elkaar gecombineerd. Van loutere geestdodende ontspanning is
evenwel geen sprake. De sensationele film die wordt aangekondigd heeft het over
de verdwenen meisjes in Mexico (een gruwelijke realiteit), die reïncarneren tot
vampiervleermuizen die zich komen wreken. Verbeelding en werkelijkheid,
geruchten, waarheden en ‘andere’ waarheden worden zo openlijk geëtaleerd, als
een programma voor wat volgt.
Theatraliteit en kritiek
gaan inderdaad hand in hand, ook al lijkt dat paradoxaal genoeg het engagement
van de dichter voor een deel te ontwrichten. Het is de typische houding van de
getraumatiseerde die afstand wil nemen van wat letterlijk onuitspreekbaar
blijft. Geweld is daarom nooit ver weg, zeker niet wanneer de intimiteit
dichtbij is. In die zin stelt Fabre een bijzonder kritische, om niet te zeggen
kritische diagnose van onze tijd, en dan specifiek van de hedendaagse
Mexicaanse maatschappij. Er zijn de gewelddaden van het regime en zijn
tegenstrevers, waartegen de overheid machteloos is. Er is de corruptie, de
biotechnologie, de klassenstrijd en zoveel meer. Poëzie vermag het dat
apocalyptische beeld te tonen, maar tegelijk blijft ze een cruciale stem, in
onze cultuur en onze maatschappij. Wie twijfelt aan de levensvatbaarheid van
het genre, krijgt hier alvast stevig tegengas.
Luis
Felipe Fabre: Verdachte omstandigheden, Karaat, Amsterdam 2017, 73 p. ISBN 9789079770328.
Vertaling van Poemas de terror y de misterio door Merijn Verhulst
deze pagina printen of opslaan