Vertaald proza

BOEKEN NR. 3, MAART 2021

Juan Carlos Onetti: Afscheid

door Hugo Van Hoecke

De opmerkelijke boom van de Latijns-Amerikaanse literatuur dankzij een stel begaafde auteurs van het kaliber Borges, García Marquez, Vargas Llosa en andere literaire grootheden, ligt al een flinke poos achter ons. Een aparte figuur in dat illustere gezelschap was de Uruguayaan Juan Carlos Onetti (1909-1994). Uruguay geldt als het minst ‘Latijns-Amerikaanse’ land van het continent, en mutatis mutandis kan dit ook gezegd worden van Onetti zelf. Hij liet het sprankelend en fantasievol bespelen van de inheemse realiteit, zo kenmerkend voor de schrijvers uit deze talentvolle generatie, helemaal aan zich voorbijgaan. Onetti’s universum daarentegen kleurt veeleer donkergrijs, zijn verhalen ademen troosteloosheid en hebben meestal een sombere ondertoon die deprimerend afstraalt op de lezer. Wellicht is dat de reden waarom tot nog toe weinig werk van hem vertaald werd. Maar omwille van het literair gehalte dat de man etaleert vond uitgever Kievenaar dat daar best iets aan kon worden gedaan. Dat realiseerde hij door vandaag deze korte roman uit 1954 aan te bieden, en tegelijk te beloven om elk jaar een andere Onetti-novelle op de markt te brengen.   

De figuur waar alles in dit toch wel merkwaardige verhaal om draait, is een voorheen succesvolle basketbalspeler die nu ingevolge vergevorderde tuberculose zijn teloorgang tegemoet gaat in een sanatorium in de bergen. Dat wil zeggen: de man (wiens naam we niet te weten komen)  is de centrale speler in het verhaal - niet omdat hij het verhaal leidt, maar omdat hij er het voorwerp van is. De eigenlijke protagonisten – de vertellers - zijn de caféklanten en de lui van het dienstpersoneel, vooral de uitbater van een winkeltje-annex-café dat bij het hersteloord aanleunt, verder een verpleger en een kamermeisje. Zij houden zich onledig met het permanent taxeren van de man, speculeren omtrent zijn doen en laten, en geven elkaar ongekuist hun bevindingen door. Deze zeg maar ‘roddels’ vormen het stramien waar het verhaal mee wordt opgetrokken. Samen met de vrijblijvende oordelen van de cafébaas (de ik-figuur) vormt hun inbreng de lijm die het scenario binding verschaft. Hetgeen natuurlijk de vraag doet rijzen: wat is in dit mengelmoes van interpretaties werkelijkheid, wat fictie?
 
En de man zelf? Die leer je slechts oppervlakkig kennen, doordat zijn rol in het verhaal grotendeels beperkt blijft tot het ‘object voor observatie’ zijn. Zijn naam krijgen we zoals gezegd nooit te horen. Op één enkele uitzondering na is hijzelf nooit aan het woord. Over zijn verleden als succesvolle sportman verneem je niets. Zijn toekomst is één groot vraagteken - met de totale aftakeling als meest plausibel vooruitzicht. Evenmin krijg je hoogte van de rol die de twee mysterieuze vrouwen, waarvan één met kind, spelen in het leven van de basketbalman: is de ene wellicht zijn echtgenote, de andere zijn minnares? We hebben er het raden naar. Het drama dat zich finaal voor de ogen van de ‘observators’ ontvouwt, geeft nergens antwoord op. Een boodschap daarover heeft de auteur alleszins niet in petto. Hij stelt enkel aan de hand van dit exemplarisch ‘geval’ het besef op scherp dat onderhuids vaak grotere tragedies smeulen dan vermoed.
 
Onetti heeft zijn ongebruikelijke verhaal vorm gegeven in een uitermate verzorgde taal, zich uitputtend in voldragen beschrijvingen die opvallend contrasteren met de afstandelijke, grotendeels verbale input van de onderscheiden mede-actoren. Om die reden verdient dit – toegegeven - ietwat mistige verhaal om herontdekt te worden door het brede lezerspubliek.
 
Juan Carlos Onetti: Afscheid, Kievenaar, Heveadorp 2021, 96 p. Vertaling van Los adioses door Arie van der Wal. ISBN 9789083046723 

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri