Poëzie

BOEKEN NR. 10, NOVEMBER 2019

Breyten Breyenbach: Allerliefste

door Jooris van Hulle

Breyten Breytenbach werd dit jaar 80. Een selectie van 25 liefdesgedichten uit eerder verschenen bundels - van Die ysterkoei moet sweet uit 1964 tot Op weg na kû uit 2019 – zet deze wende in zijn leven in perspectief. Ruim een halve eeuw liefdespoëzie: het laat op een heel directe manier zien hoe Breytenbach, naast zijn politiek engagement, ook altijd oog heeft gehad voor de meer intieme aspecten van zijn leefwereld.  
 
De titel van de bundel, Allerliefste, is ontleend aan het openingsvers van het enig mooie gedicht ‘soos van vlerke’ (in het Nederlands: ‘als van vleugels’): ‘Allerliefste, ek stuur vir jou ‘n rooiborsduif’. In de vertaling van Krijn Peter Hesselink lezen we: ‘Allerliefste, ik stuur je een palmtortel’. Toch even deze bedenking hierbij: van het zo metaforisch geladen ‘rooiborsduif’ uit het origineel gaat hier veel verloren. Het rood van de passie, de ‘bors’ als erotisch beladen motief, de ‘duif’ als vredesbrenger… Het neutrale ‘palmtortel’ zegt dan weinig, al te weinig…
 
De selectie die Annemiek Recourt maakte voor Allerliefste weet alleszins te overtuigen. Breytenbach schrijft liefdespoëzie die steeds weer weet te verrassen door de originaliteit van de beelden, vaak gerelateerd aan sfeervolle natuurevocaties. In ‘herfstaand’ (‘herfstavond’ ) staat te lezen:  
 
‘(ek is verslaaf aan my klein vrou)
ek sal uit haar tong drink, ons sal soos klipsalmanders
op die kooi klouter
van die vensterbank tot op die eerste blink nok
en dan die maan’.
 
Vaak verbindt Breytenbach de verwoording van zijn liefde voor zijn Vietnamese vrouw aan de schrijfact zelf:  
 
‘gee my twee lippe
en helder ink vir my tong
wat die aarde een groot liefdesbrief
kan volskryf van melk’ (uit ‘testament van ’n rebel’).
 
In het Nederlands: ‘geef mij twee lippen / en heldere inkt voor mijn tong / om de aarde één grote liefdesbrief / van melk te schrijven’.  
 
Breytenbach komt ook speels uit de hoek, in ‘(ek het ’n nagtegaal)’:  
 
‘my goue wyfie  
met jou heuninglyfie  
wat gôr  
as ons roer’  
 
(‘mijn gouden wijfje / met je honinglijfje / dat zoemt / als we ons verroeren’).  
 
De dichter maakt voortdurend nieuwe woorden om toch maar te kunnen neerschrijven wat zijn geliefde voor hem betekent:  
 
‘Ik ben een mompelhuisje  
voor jou aan het bouwen
om amandelen in te leggen’
 
Een van de mooiste gedichten draagt als titel ‘ons het die maan gepluk’ (‘we hebben de maan geplukt’), met daarin deze strofe:  
 
‘we hebben de maan geschild
bloemblaadje voor bloemblaadje: zoals woordbeweging
gestroopt wordt van alle taal
en slechts diepere littekens overblijven.’  
 
Allerliefste brengt ‘een feestland voor mijn dromen’ in beeld, de liefdesdichter Breytenbach alle eer aandoend.
 
Breyten Breytenbach: Allerliefste, Podium, Amsterdam 2019, 87 p. ISBN 9789057599828. Distributie Elkedag Boeken 

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri