Breyten
Breytenbach werd dit jaar 80. Een selectie van 25 liefdesgedichten uit eerder
verschenen bundels - van Die ysterkoei
moet sweet uit 1964 tot Op weg na kû uit 2019 – zet deze wende in
zijn leven in perspectief. Ruim een halve eeuw liefdespoëzie: het laat op een
heel directe manier zien hoe Breytenbach, naast zijn politiek engagement, ook
altijd oog heeft gehad voor de meer intieme aspecten van zijn leefwereld.
De titel van de bundel, Allerliefste,
is ontleend aan het openingsvers van het enig mooie gedicht ‘soos van vlerke’
(in het Nederlands: ‘als van vleugels’): ‘Allerliefste, ek stuur vir jou ‘n
rooiborsduif’. In de vertaling van Krijn Peter Hesselink lezen we:
‘Allerliefste, ik stuur je een palmtortel’. Toch even deze bedenking hierbij:
van het zo metaforisch geladen ‘rooiborsduif’ uit het origineel gaat hier veel
verloren. Het rood van de passie, de ‘bors’ als erotisch beladen motief, de
‘duif’ als vredesbrenger… Het neutrale ‘palmtortel’ zegt dan weinig, al te
weinig…
De
selectie die Annemiek Recourt maakte voor Allerliefste
weet alleszins te overtuigen. Breytenbach schrijft liefdespoëzie die steeds
weer weet te verrassen door de originaliteit van de beelden, vaak gerelateerd
aan sfeervolle natuurevocaties. In ‘herfstaand’ (‘herfstavond’ ) staat te
lezen:
‘(ek is verslaaf aan my klein
vrou)
ek sal uit haar tong drink, ons sal soos klipsalmanders
op die kooi klouter
van die vensterbank tot op die
eerste blink nok
en dan die maan’.
Vaak verbindt Breytenbach de
verwoording van zijn liefde voor zijn Vietnamese vrouw aan de schrijfact zelf:
‘gee my twee lippe
en helder ink vir my tong
wat die aarde een groot liefdesbrief
kan volskryf van
melk’ (uit ‘testament van ’n rebel’).
In het Nederlands: ‘geef mij
twee lippen / en heldere inkt voor mijn tong / om de aarde één grote
liefdesbrief / van melk te schrijven’.
Breytenbach komt ook speels uit de hoek, in ‘(ek het ’n
nagtegaal)’:
‘my goue wyfie
met jou heuninglyfie
wat gôr
as ons roer’
(‘mijn gouden wijfje / met je honinglijfje / dat zoemt /
als we ons verroeren’).
De dichter maakt
voortdurend nieuwe woorden om toch maar te kunnen neerschrijven wat zijn
geliefde voor hem betekent:
‘Ik ben een
mompelhuisje
voor jou aan
het bouwen
om amandelen in te leggen’
Een van de mooiste gedichten
draagt als titel ‘ons het die maan gepluk’ (‘we hebben de maan geplukt’), met
daarin deze strofe:
‘we hebben de maan geschild
bloemblaadje voor bloemblaadje: zoals woordbeweging
gestroopt
wordt van alle taal
en slechts diepere littekens overblijven.’
Allerliefste
brengt ‘een feestland voor mijn dromen’ in beeld, de liefdesdichter Breytenbach
alle eer aandoend.
Breyten Breytenbach: Allerliefste, Podium, Amsterdam 2019, 87 p. ISBN 9789057599828.
Distributie Elkedag Boeken
deze pagina printen of opslaan