Het
persberichtje dat ik ontvang bij De
weinigen, of de bankier in de buik van het beest van Lucas Hirsch belooft
mij heel wat. Dit is blijkbaar de eerste Nederlandse bankenroman, die
geschreven is met kennis van zaken en wellicht een sleutelroman is. Het is
fictie die 'de waarheid blootlegt van een grimmige wereld waarmee we al een
zeer lange tijd te maken hebben.' Verder zou het boek van Hirsch Dit kan niet waar zijn (Atlas/Contact
2015) van Joris Luyendijk overtreffen. Luyendijk, die in zijn bestseller
verslag doet van zijn onderzoek naar de financiële sector in Londen, zou
volgens het persbericht enkel hebben gekregen wat de financiële wereld aan hem
kwijt wilde. 'Maar dat was lang niet alles,' zo eindigt het bericht. Na al die
bombarie in het persbericht, weet De
weinigen de verwachtingen helaas niet waar te maken.
Zoals de ondertitel aangeeft,
gaat deze roman over een bankier. Zijn naam is Jonas Staal en na een studie
geschiedenis rolt hij de bankenwereld in, zoals ook auteur Lucas Hirsch na zijn
studie Amerikanistiek bij een bank terecht is gekomen. Jonas komt te werken bij
de Controle, Intelligence & Analysis (CI&A). Via de CI&A mag hij
allerhande zaakjes onderzoeken die niet in orde zijn. Het begint met onderzoek
naar gestolen laptops, maar gaat al snel verder met ingewikkeldere zaken: zoals
de contacten tussen de Nederlandse overheid en de Jordan Palestinian Bank, die
weer een front voor het Palestijns verzet is. En zo komt Jonas langzaam maar
zeker steeds meer smerige zaken binnen het bankwezen op het spoor. Hij werkt
zichzelf echter in de problemen als hij bewust een oud-dispuutgenoot en vriend
buiten schot wil houden. In de marge spelen dan ook de huwelijksproblemen van
Jonas.
Dit is al met al te veel om in
iets meer dan tweehonderd bladzijden te behandelen. Het leidt ertoe dat geen
enkele zaak die Jonas toebedeeld krijgt, goed uitgesponnen wordt. Het blijft
bij losse flodders. Met al die flodders wil Hirsch wellicht een beeld scheppen
van het veelvoud aan problemen in het bankwezen, maar het zorgt niet voor een
goed verhaal. Bijna geen enkele draad die opgepakt wordt, wordt verder
afgewikkeld. Daarbij komt dat een groot gedeelte van het verhaal gaat over
vergaderingen en dossiers. In een relatief zakelijke stijl wordt uitgelegd wat
er besproken wordt in de meetings en wat er beschreven staat in de rapporten.
Die zakelijke stijl past natuurlijk goed bij het onderwerp, maar als een
zakelijk onderwerp ook nog eens zakelijk wordt beschreven in literatuur, in
hoeverre is er dan nog sprake van literatuur? Hirsch' poëzie toont aan dat hij
ook heel anders kan schrijven en het is jammer dat hij dat in deze roman niet
doet. Enkel enkele neologismen, zoals 'polygoonstemde', laten iets zien van het
creatieve taalgebruik dat Hirsch ook in zijn mars heeft.
De weinigen wordt gepresenteerd als een geëngageerde roman met een
dringende boodschap. Wat die boodschap is, heb ik niet kunnen ontcijferen.
Doordat de cases slechts oppervlakkig beschreven zijn, krijg ik niet het idee
dat het boek draait om het wereldkundig maken van deze specifieke zaken. Maar de
algemene boodschap dat er wat mis is met het bankwezen is al bekend, en zowel
in non-fictie door Luyendijk als in fictie - Tom Lanoyes Gelukkige slaven - besproken. De weinigen is niet de klapper die hier nog overheen gaat. Het is
het vooral het verhaal van een bankier die zelf loopt te blunderen, zowel op
het werk als privé. Fouten maken en weer opstaan is natuurlijk ook een
interessant onderwerp, maar als dat de kernboodschap van Hirsch is, had hij er
verstandig aangedaan om het boek anders in de markt te (laten) zetten.
Lucas Hirsch: De
weinigen, of de bankier in de buik van het beest, In de Knipscheer, Haarlem
2019, 226 p., ISBN 9789062656141
deze pagina printen of opslaan