De Tsjechische Irena
kwam na de Russische bezetting van Praag naar Parijs, waar ze zich een eigen
leven heeft opgebouwd. Na de revolutie van 1989 verwondert haar omgeving er
zich over dat ze niet meteen terugkeert naar haar heimat. Blijkbaar begrijpt
niemand dat haar werkelijke leven zich in Parijs afspeelt. Als ze dan toch naar
Praag terugkeert, merkt ze op slag dat deze stad haar heimat niet meer is, dat
ze er alleen als immigrante gezien wordt. In Parijs op de vlieghaven heeft ze
Josef ontmoet, ook destijds uit Praag gevlucht naar Denemarken en nu in Praag
als een onwelkome gast beschouwd: zijn familie kijkt hem buiten, het land en de
taal zijn veranderd. Irena, die meent dat ze Josef destijds vluchtig gekend
heeft, denkt dat ze met deze
man een nieuw eigen leven kan beginnen in haar moederland, maar twintig jaar
kan men niet zomaar overslaan. De Irena en de Josef die ze vroeger waren,
bestaan niet meer en allerwegen heerst 'onwetendheid', de onbekendheid met het
eigen geboorteland en de onverschilligheid van hun Tsjechische familie en
vrienden ten opzichte van Josefs en Irina's voorbije leven.
Nee, een happy end zit er niet in. Kundera slaagt erin om
in deze korte roman op virtuoze manier een verrassende intrige te verwerken die
uitloopt op een bizarre bedscène, een wederzijds fiasco. Naar het verleden is
geen weg terug. De Tsjech Kundera, die zelf in 1981 de Franse nationaliteit
kreeg en nu in het Frans schrijft, weet waarover hij het heeft. Dit is ook zijn
situatie. Hij roept ze op in een sobere stijl, komt graag tussen in het
verhaal, schuift er essayistische bladzijden tussen, waarop hij
cultuurpessimistische overwegingen op een wat schoolmeesterachtige manier
ventileert, maar niettemin is dit een heel knappe roman geworden over
vergetelheid en herinnering, over heden en verleden, over de onmogelijkheid een
tweede kans te benutten, je leven opnieuw te laten beginnen. Een roman met een
duidelijke boodschap.
Milan Kundera: Onwetendheid,
Ambo, Amsterdam 2002, 132 p. ISBN 90-263-1726-3.
Vertaling van l’Ignorance door Martin De Haan
Oorspronkelijk verschenen in De
Leeswolf
deze pagina printen of opslaan