Vertaald proza

BOEKEN NR. 4, APRIL 2018

Lina Meruane: Rood zien

door Hugo Van Hoecke

Oppervlakkig bekeken zou je dit verhaal kunnen beschouwen als het onderkoelde relaas van een jonge vrouw over haar trage maar onvermijdelijke afglijden naar blindheid. Een autobiografisch verhaal dan nog want inderdaad, de hoofdfiguur heet Lina Meruane, zijzelf dus. Lina blijkt afkomstig te zijn uit de gegoede Chileense middenklasse, met vader en moeder allebei artsen, zijzelf is via Mexico en Madrid met het excuus van een studiebeurs in New York beland waar ze, vooraleer het noodlot toesloeg, werkte aan een roman. Ze heeft een vriend die niet van haar zijde wijkt, zekere Ignacio, blijkbaar meegebracht uit Spanje.
 
Haar hele bestaan al leefde ze met het risico vroeg of laat het zicht te verliezen ingevolge de broosheid van haar netvliezen, een aangeboren kwaal. Echt leven was er niet bij. Roken, hoesten, koffers tillen, bukken, in het water duiken, het diende allemaal vermeden; zelfs ‘vleselijke driften’ of een vurige zoen konden de aftakeling in gang zetten. Precies dat gebeurt op de eerste bladzijde van het boek: plots ziet ze met het ene oog enkel bloed; en het andere, hoelang zou het nog houden?
 
Je zou dus kunnen veronderstellen dat Lina op de bladzijden die volgen minutieus en emotioneel haar eigen biologisch afbraakproces beschrijft, dat ze lijdzaam ondergaand of, anderszins, revolterend tegen alles en iedereen haar onzekere toekomst aanvat; dat het verhaal zal gaan over het teloorgaan van een vertrouwde wereld. In zekere zin is dat ook zo, maar meteen al keert Lina het gegeven om: ze beseft ‘dat ze nu de baas kan worden in dat doodlopende steegje, of zien hoe ze er uit kwam’. Anders gezegd: ze kan weer léven en ze wíl dat.  
 
Het eerste wat de blinde-in-wording dan ook doet, is een verboden sigaret opsteken, intussen koel constaterend dat er ‘liters wrok in haar oog opwelden’. Wat is dit? Misschien ben ik wel Lina niet meer, vraagt ze zich af? Aan de achterkant van haar verduisterde ogen doemt een heldere wereld op die wil zij uitdagen, provoceren, bevragen. Moet men ogen misschien zien als verlengstuk van de hersenen, waardoor de werkelijkheid toegankelijk wordt? Opslagplaatsen van herinneringen? Kan je zicht vervangen door inzicht?
 
Blindheid, begrijpt Lina, is tegelijk slapen en wakker zijn. De dreigende duisternis die over haar heen valt doet haar ánders – in hoge mate geprikkeld - kijken naar de kakofonie van Manhattan, de goedige dienstbaarheid van Ignacio, de overbezorgdheid van haar ouders; zelfs het parallellisme van haar eigen situatie met de nu lege plek van de ingestorte Twin Towers in New York en het stukgeschoten maar nu opgelapte Moneda-paleis in Santiago ontsnapt niet aan haar innerlijke blik. Voortdurend blijft ze haar omgeving testen op zoek naar het waarheidsgehalte achter de dingen, naar wat vroeger wás en nu ís. En wie put daaruit de meeste kracht: de dokter? haar ouders? Ignacio? Overduidelijk zijzelf. Zo wordt dit ogenschijnlijk puur autobiografisch relaas een reflectie over de fragiliteit van lichamelijke instrumenten maar ook over de beperktheid van relaties; over isolement en de behoefte aan transparantie.
 
De rusteloosheid die bezit neemt van Lina-de-actor wanneer het onheil haar overvalt, wordt gereflecteerd in de nerveuze verhaalstijl die Lina-de-auteur hanteert. Ze gebruikt korte, afgemeten zinnen die her en der halfweg stokken, als om te zeggen: vul zelf maar aan, bedenk zelf maar wat het moet worden. Terwijl de zinnen die netjes in hun geheel worden neergelegd – het overgrote deel – knoestig en compact gestructureerd zijn, gehuld in betekenis, en van een draagwijdte die niet zomaar kan worden ontbolsterd. Zoals noten moet je die kraken. Wat je dan overhoudt, blijft lang resoneren.
 
Lina Meruane: Rood zien, Signatuur, Amsterdam 2018, 143 p. ISBN 9789056726034. Vertaling van Sangre en el ojo door Brigitte Coopmans. Distributie Standaard Uitgeverij 

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri