Poëzie

Karin Boye, Anke Van den Bremt (sam.): De diepe cello van de nacht

door Dirk De Geest

Het fonds van buitenlandse poëzie in vertaling van de Leuvense uitgeverij P neemt stilaan indrukwekkende proporties aan, zowel kwantitatief als kwalitatief. De uitgever is inderdaad bijzonder actief met het promoten van buitenlandse (hoofdzakelijk Europese) poëzie in een tweetalige editie, zodat lezers het origineel samen met de vertaling kunnen lezen. De Scandinavische lyriek krijgt daarbij speciaal aandacht. Onlangs verscheen een nieuw volume, dat gewijd is aan de Zweedse dichteres Karin Boye (1900-1941). In een bijzonder informatieve inleiding schetst vertaalster Anke van den Bremt kort de contouren van dier leven en werk. Vooral de complexe persoonlijkheid van Boye krijgt daarbij aandacht: haar zoektocht naar een religieuze zingeving (zowel in het christendom als in het boeddhisme) en haar lesbische geaardheid. Beide factoren resulteren in zware depressies en uiteindelijk een vermoedelijke zelfmoord.
In haar poëzie vertolkt Boye inderdaad ook die elementen, maar tegelijk krijgen ze bij uitstek op lyrisch-veralgemenende wijze vorm. De eerste bundels (tot grosso modo 1930) doen qua stijl en retoriek denken aan het humanitaire expressionisme van bij ons. De dichteres neemt haar toevlucht tot een totalitaire, sterk pathetische retoriek. Ook de beeldspraak is vaak kosmisch en verbredend. Met grove trekken wordt de onrust opgeroepen van het dichterlijke ik, dat innerlijk sterk verscheurd wordt. Euforische momenten wisselen af met momenten van nihilisme, zelfvergroting met symbolische zelfverminking. Bij momenten ziet het ik zich als geroepen en heroïsch, maar op andere momenten (in dezelfde bundel) verstilt de toon tot de rand van het mompelen en het stilzwijgen. Vooral de liefdesgedichten zijn vaak intiem van toon. Typerend is ook hoe de dichteres veelvuldig beelden ontleent aan de natuur, die vervolgens symbolisch geladen worden. Gaandeweg verandert de zegging enigszins. Uitroeptekens en vraagtekens blijven prominent aanwezig, maar vooral de beeldspraak wordt diverser en belangrijker. De gedichten worden daardoor moderner, maar tegelijk ook minder rechtstreeks. Die experimenten blijven echter secundair aan de persoonlijke expressie, die in feite almaar rechtstreekser wordt. Vooral het motief van het zich verlaten voelen en de eenzaamheid wint aan pregnantie.
Doordat de vertalingen vergezeld gaan van de oorspronkelijke Zweedse tekst is het mogelijk om ze wat nader te beoordelen; tegelijk zijn ze daardoor ook functioneel als hulpmiddel om het origineel te helpen ontcijferen. In ieder geval is de vertaalster erin geslaagd om de gedichten niet alleen adequaat weer te geven (voor zover ik daarover als leek kan oordelen), maar ook om ze tot overtuigende poëzie te transformeren. Gezien de sterke poëtische kracht van deze poëzie en haar opmerkelijke toegankelijkheid zal deze uitgave dan ook vrij veel lezers kunnen aanspreken; hopelijk vinden ze hun weg naar dit fraaie boek.

Karin Boye, Anke Van den Bremt (sam.), De diepe cello van de nacht, P Leuven, 2013, 70 p., € 0. ISBN 9789079433780. Distributie: Uitgeverij P

Oorspronkelijk verschenen in de Leeswolf 2013

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri