Non-fictie

BOEKEN NR. 9, NOVEMBER 2025

Sander Bink: Verfijnde lijnen. Carel de Nerée tot Babberich 1880-1909. Kunst en leven

door Manu van der Aa

Het is grotendeels de verdienste van Sander Bink dat de Nederlandse kunstenaar Carel de Nerée tot Babberich, van wie tijdens zijn korte leven nooit een solotentoonstelling plaatsvond, zijn rechtmatige plaats in de kunstgeschiedenis kan opeisen. Hij bezorgde niet alleen deze biografie met (voorlopige) oeuvrecatalogus, hij cureerde eerder dit jaar ook een De Nerée-tentoonstelling in het Dordts Museum, waarvoor hij een veertigtal werken uit openbare en particuliere collecties bij elkaar bracht. Een aantal daarvan behoorden tot de collectie van wijlen Barry Humphries, de Australische acteur die bekend werd met zijn personage Dame Edna.
 
Nochtans was De Nerée rond 1900 een bekend societyfiguur in Den Haag, maar ook daarbuiten, onder meer in Parijs en Madrid, waar hij als aspirant diplomaat enige tijd gestationeerd was, én in de verschillende mondaine kuuroorden, waar hij tevergeefs genezing zocht voor de tuberculose die in 1909 voor zijn vroegtijdige dood zorgde.
 
Als jongeling kende De Nerée overigens nog een Belgische periode. Na twee jaar op een kostschool in het Waalse Huy werd hij op zijn vijftiende naar Antwerpen gestuurd om er aan het Institut Supérieur de Commerce te gaan studeren. In Antwerpen vertoefde hij graag in kunstenaarskringen en waagde hij zich ook aan zijn eerste schetsjes. Het tekentalent had hij allicht meegekregen van zijn moeder, Constance van Houten, die zelf kunstopleidingen had gevolgd (onder meer beeldhouwen bij Constantin Meunier) en lid was van het vermaarde Haagse kunstenaarsgenootschap Pulchri Studio. Het vroege werk van De Nerée is sterk beïnvloed door Jan Toorop, een van de beroemdste Nederlandse kunstenaars van die tijd.
 
In 1899 sloot De Nerée een homo-erotisch getinte vriendschap met de schrijver Henri van Booven, bij ons vooral bekend van zijn Congoroman Tropenwee (1904). Een van De Nerées bekendste werken is een grote pastel uit 1901 getiteld Henri van Booven als jonge priester. Toen de kunstenaar in datzelfde jaar enige tijd op het Nederlandse consulaat in Madrid werkte, zocht Van Booven hem daar op. In zijn roman Een liefde in Spanje (1928) brengt Van Booven ‘een nauwelijks verhuld literair verslag’ van deze periode. In 2022 bezorgde Bink overigens een heruitgave van dit boek.  
 
Bink besteedt in dit boek ook redelijk wat aandacht aan De Nerées turbulente liefdesleven: tussentitels als ‘Kuuroord-affaires’ en ‘Beide seksen om beurt’ spreken boekdelen. Het is geen verrassing dat De Nerée een grote bewondering koesterde voor de estheet Oscar Wilde en dat hij via hem Aubrey Beardsley ontdekte, wiens grafisch werk hem zowel stilistisch als inhoudelijk sterk beïnvloed heeft. De Nerées beste werk hoeft niet onder te doen voor dat van Beardsley.
 
Hoewel Binks monografie wat fragmentarisch gestructureerd is, is hij er zeker in geslaagd een mooi portret te schetsen van Carel de Nerée tot Babberichs leven en werken. Nerée is altijd een artist’s artist geweest en is nooit echt helemaal vergeten. Dat hij echter een groter publiek verdient, heeft Bink in Verfijnde lijnen overtuigend aangetoond.
 
Sander Bink: Verfijnde lijnen. Carel de Nerée tot Babberich 1880-1909. Kunst en leven.
Wbooks, Zwolle 2025, 320 p. ISBN 9789462586901

deze pagina printen of opslaan