Nederlands proza

BOEKEN NR. 9, NOVEMBER 2025

Luuk Imhann: Het inferno van Slauerhoff

door Manu van der Aa

In de Nederlandstalige romanliteratuur gebeurt het zelden dat een collega-schrijver als hoofdpersonage wordt gebruikt. Naast Tessa de Loos Een varken in het paleis (2011), waarin de romantische Engelse schrijver Lord Byron wordt opgevoerd, ken ik zo niet meteen andere voorbeelden (al zullen er vast nog zijn). Luuk Imhann koos met de Nederlandse scheepsarts-schrijver Jan Slauerhoff (1898-1936) zelfs voor een hoofdfiguur uit de eigen literatuur. Het inferno van Slauerhoff speelt zich af in Tanger, de Noord-Afrikaanse stad waar Slauerhoff zich in maart 1934 als arts gevestigd had, om een halfjaar later naar Nederland terug te keren.
 
Tanger, in het huidige Marokko, was in die jaren nog de Internationale Zone Tanger, die onder het gezamenlijk beheer stond van verschillende Europese landen. Het was een smeltkroes van culturen en stond bekend om zijn (seksuele) tolerantie. De stad oefende een grote aantrekkingskracht uit op artiesten van allerlei slag, van wie Paul Bowles waarschijnlijk de bekendste is. Imhann weet de bijzondere sfeer die tijdens het interbellum in Tanger heerste, overtuigend te vatten. Slauerhoff trok er naartoe om er rustig te kunnen leven en vooral veel te schrijven, al kwam het klimaat zijn slechte gezondheid (astma en tbc) niet echt ten goede.
 
Natuurlijk is in principe alles mogelijk in een roman, de auteur is een god in zijn romanwerkelijkheid. Maar waarom voor een historisch personage kiezen om er dan iemand van te maken die nauwelijks overeenkomsten vertoont met de biografische realiteit, zoals beschreven in onder meer de biografie van Slauerhoff van Wim Hazeu? Imhann maakt van Slauerhoff een psychisch wrak, getraumatiseerd als hij is door het verlies, kort na de geboorte, van zijn zoontje Juan Darito en de daaropvolgende breuk met zijn vrouw. De Slauerhoff van Imhann wordt in Tanger steeds weer geconfronteerd met mensen die ook een kind verloren en raakt tijdens de laatste twee dagen van zijn verblijf betrokken in een nogal ongeloofwaardig aantal vaak fataal aflopende intriges.
 
Uit de secundaire Slauerhoffliteratuur, waarop Imhann volgens het nawoord nochtans ‘alles over hem gebaseerd’ heeft, blijkt dat dat beeld vrijwel zeker niet klopt. Maar goed, Slauerhoff leed inderdaad aan depressies en niemand weet precies wat er in die dagen in zijn hoofd omging. Erger zijn de feitelijke fouten: zo is de bijnaam van Slauerhoff nooit ‘Stanni’ geweest, zoals de schrijver beweert. Zijn goede vrienden noemden hem ‘Slau’. Stanni was de naam van een op Slauerhoff gebaseerd personage in de novelle Spokendans van Albert Helman.
 
Op pagina 271 gaat Imhann volledig uit de bocht. Eerst laat hij zijn hoofdpersonage naar zijn boekenplank staren, met daarop onder meer een boek van zijn ‘vriend’ Morriën. In 1934 was Adriaan Morriën tweeëntwintig jaar oud, geen vriend van Slauerhoff en had hij nog niets gepubliceerd; zijn eerste boek verscheen pas in 1939. Vervolgens heeft hij het over ‘Edgar du Perron’, terwijl niemand Du Perron Edgar noemde. Zijn vrienden, onder wie Slauerhoff, noemden hem Eddy. Du Perron was naast F.C. Terborgh ook de enige van de vrienden die Slauerhoff in Tanger opzocht. Ze hadden op dat moment dus geen ruzie, zoals Imhann meer dan eens schrijft. Ten slotte slaagt Imhann erin het bekendste vers van Slauerhoff pijnlijk verkeerd te citeren: ‘alleen in mijn gedachten kan ik wonen’ luidt het, terwijl Slauerhoff alleen in zijn ‘gedichten’ kon wonen.
 
Wie echt iets over de gevoelswereld van een van Nederlands grootste dichters wil te weten komen, wendt zich dus best tot zijn Verzamelde gedichten, waarvan in 2018 een voortreffelijke nieuwe editie verscheen. Anderzijds kan, wie niet gehinderd wordt door enige kennis van Slauerhoffs levensloop, zeker wel wat plezier beleven aan deze voorts bijzonder sfeervolle roman.
 
Luuk Imhann: Het inferno van Slauerhoff, Querido, Amsterdam 2025, 319 p. ISBN 9789021498911. Distributie L&M Books

deze pagina printen of opslaan