Vertaald proza

BOEKEN NR. 9, NOVEMBER 2023

Kunst en natuur: Het poëtische universum van Sara Baume

door Kris van Zeghbroeck

De Brits-Ierse kunstenaar en schrijver Sara Baume (°1984) werd geboren in Lancashire (Engeland) maar groeide op in Ierland (haar moeder heeft Ierse roots). Ze studeerde in Dublin kunst aan het Dun Laoghaire College of Art and Design en creative writing aan Trinity College. Baume heeft Europa afgereisd en als curator en kunstenaar voor verschillende musea gewerkt. De Ierse beurscrash was voor haar bepalend om haar eigen literaire stem te vinden. Gebrek aan werk en torenhoge huurprijzen maakten dat ze moest overleven op het Ierse platteland in Cork:

‘Spill Simmer Falter Wither could certainly never have been written if I’d been working in a nice job and living in the city. It came about almost directly as a response to the change in my circumstances, and I really only managed to finish it because I felt under no apparent pressure to avail myself of more lucrative opportunities; there simply weren’t any. The recession forced me to reassess the essentials, even granted me the freedom to just write.’

Spill Simmer Falter Wither (2015), bij ons vertaald als Stommelen stampen slaan, is opgebouwd uit vier delen die de seizoenen volgen, en speelt zich af in een anoniem dorp aan de Corkse kust. Ray is een teruggetrokken man van bijna zestig (‘te oud om opnieuw te beginnen, te jong om de moed op te geven’) die de even eenzelvige zwerfhond Eenoog een thuis geeft. Gaandeweg groeit een hechte band tussen de twee loners en fungeert de hond als een klankbord voor Ray’s opgekropte gevoelens. Bekroond met onder meer de Rooney Prize for Irish Literature (2015) en Geoffrey Faber Memorial Prize (2016).

Kunst en natuur staan centraal in Baumers volgende boek A Line Made by Walking (2017, Zevenduizend eiken). In deze psychologische roman trekt de kunststudent Frankie, gebukt onder een zware depressie, zich eenzaam terug in het huis van haar overleden grootmoeder op het platteland. Ze probeert opnieuw greep te krijgen op haar leven door dode dieren te fotograferen die ze op haar wandelingen tegenkomt. Dit kunstproject en de reflectie over kunst van andere kunstenaars geven haar houvast en inzicht in de dynamische cyclus van leven en dood. Goed voor de shortlist van de Goldsmiths Prize.

Met het non-fictie werk handiwork (2020, Handwerk) trekt Baume de lijn van het thema kunst in leven en werk verder door. Creativiteit staat hier centraal, zowel voor haar als schrijver als in haar werkk als beeldend kunstenaar. Op een poëtische manier verbindt ze de dagelijkse routines van de scheppende kracht met de natuur en de migratiepatronen van (zang)vogels. Een intieme inkijk in de werking van haar creatieve geest, die de shortlist van Rathbone Folio Prize haalde.

Seven Steeples (2022, Weken maanden jaren) is voorlopig haar derde en laatste roman. Opnieuw geselecteerd voor de shortlist van de Goldsmiths Prize, maar ook weerhouden voor de shortlist van de Dylan Thomas Prize. Deze poëtische roman hanteert regelmatig de typografie van gedichten, wat de lezer her en der een specifieke intonatie oplegt. Het lijkt erop dat Baume sinds haar populaire romandebuut graag gebruikmaakt van technieken die de lectuur van haar romans trager en aandachtiger doen verlopen.

Bovendien schept ze hier bewust een grotere afstand tussen de lezer en haar personages door haar verhaal in de derde persoon te formuleren. Centraal staat het koppel Bell en Singh, die met hun honden van de stadsdrukte naar het platteland verhuizen. Een geïsoleerd bestaan op de flanken van een berg aan de ruige Ierse kust. Hun leven wordt bepaald door elkaar en het ritme van de seizoenen, wars van de maatschappij.

De jarenlange groei naar symbiotische eenheid van het koppel reflecteert zich op het einde van het boek wanneer ze voor het eerst de berg boven hun huis beklimmen en zo vanop afstand hun volledig ééngemaakte leven observeren. Het is de berg die de allesomvattende harmonie, diversiteit en kijk op de wereld omvat. Tegelijk personage en verteller binnen wiens biotoop het koppel samensmelt en een natuurlijke patina ontwikkelt, tegelijk ontroerend en ongrijpbaar als een spookverschijning.

Opvallend is de verschuiving van Sara Baume’s Nederlandse vertalingen van Querido (twee uitverkochte titels) naar een samenwerking tussen de kleinere uitgevers Koppernik en Oevers. Dat grote uitgeverijen vandaag minder bewegingsruimte hebben om nieuwe literaire parels op te sporen is al langer duidelijk. Dat kleine uitgeverijen auteurs van grotere uitgeefgroepen binnen halen, lijkt een nieuw gegeven ...

Hoewel Ierland de focus van haar leven en werk is, maakt haar geboorte in het Verenigd Koninkrijk dat Sara Baume opgenomen werd in de tienjaarlijkse selectie van Granta Best of British Novelists (2023). Net geen veertig en met een mooi palmares, wordt zo haar groeiend belang voor zowel de Ierse als de Britse literatuur in de verf gezet. 

Sara Baume: Weken maanden jaren, Koppernik/Oevers, Amsterdam/Zaandam, 2023, 252 p. ISBN 9789083323923. Vertaling van Seven Steeples door Lette Vos. Distributie De Wolken

Sara Baume: Handwerk, Koppernik/Oevers, Amsterdam/Zaandam, 2023, 238 p. ISBN 9789083323930. Vertaling van handiwork door Lette Vos. Distributie De Wolken


deze pagina printen of opslaan